De iStill-revolutie

14 mei 2019

De computergestuurde distilleerketel iStill veroorzaakt een revolutie in de distilleerwereld. Vooral onder craft-distillers is de relatief goed betaalbare en gebruiksvriendelijke ketel populair, maar ook steeds meer grotere distilleerderijen schaffen een iStill aan. Wereldwijd zijn er al meer dan zeshonderd exemplaren van deze Hollandse vinding verkocht.

Door Wieger Favier

In vier bescheiden productiehallen op een industrieterrein in Woerden produceren ontwerper en ondernemer Edwin van Eijk en zijn medewerkers bijna aan de lopende band futuristisch ogende computergestuurde iStills. Enkele kleinere modellen, bestemd voor craft-distillers van over de hele wereld, vallen haast in het niet bij een imposante 5000-liter ketel die bijna klaar is voor verzending. Zelfs de 2000-liter iStill die in de aangrenzende hal stilletjes een testrun draait is imposant om te zien. “Deze gaat straks naar Canada”, vertelt Van Eijk met een tevreden glimlach. Sinds de start vijf jaar geleden, maakt zijn bedrijf elk jaar een groei door van tweehonderd procent en hij verwacht dat die trend voorlopig nog door zal zetten.

Slim design

De iStill is een computergestuurde distilleerketel zonder de vertrouwde koperen buik, helm of zwanenhals die je bij de traditionele ketels ziet. Volgens Van Eijk kunnen zelfs onervaren nieuwe distillateurs, dankzij het geautomatiseerde systeem en met wat uitleg, gelijk al uiteenlopende dranken met de ketel produceren; van gin en wodka tot rum, brandy en zelfs whisky.

Elke iStill bestaat ‘slechts’ uit een geïsoleerde roestvrijstalen vierkante boiler met een teflon coating aan de binnenkant. Bovenin zorgt een relatief smalle kolom, met halverwege een compact gedeelte vol wikkels van gevlochten dun koperdraad, voor de zuivering van het distillaat. Vijf verschillende thermometers en andere meetapparatuur houden het distillatieproces nauwgezet in de gaten. De finesse zit bovenin de kolom: daar is, naast een tussenkoeler, ook een robot die heel precies het distilleerproces in de gaten houdt en bijstuurt, volgens Van Eijk tot zelfs 0,1°C nauwkeurig. Distilleren lijkt met de iStill een makkie.

Van blogger tot ontwerper

Het iStil-ontwerp is het gevolg van de fascinatie van Van Eijk voor oude jenever én distillatietechnieken. “Ik startte er een blog over en kreeg, tot mijn verrassing, reacties en vragen, zelfs van nieuwe craft-distillers in de Verenigde Staten.” Speciaal voor een aantal nieuwe drankrecepten, ontwikkelde de blogger vervolgens een prototype van een nieuw type distillatieketel. De van daaruit doorontwikkelde iStill is aanmerkelijk goedkoper in aanschaf dan de volledig koperen concurrentie.

Bovendien neemt de ketel minder ruimte in en is volgens de ontwerper energiezuiniger dan traditionele ketels. De orders vlogen vanaf de start dan ook binnen. Inmiddels zijn er wereldwijd al ruim 600 iStills verkocht. “Daartussen zitten ook steeds meer grote units voor gevestigde distillateurs, zoals de Australische wijnproducent Casella Family Brands die er met name gin en brandy mee maakt.”

‘Veel goedkoper dan een koperen ketel’

Vanwege de lage aanschafkosten en het gebruiksgemak is het apparaat echter vooral populair onder kleinere craft-distillers, zoals Bart Joosten, eigenaar van de Eaglesburn distilleerderij in Doesburg. “Ik kocht zelf een instapmodel van honderd liter. Voor mij is dat een prima ketel; gebruiksvriendelijk, goed schoon te houden en inderdaad veel goedkoper dan een koperen ketel. Ik heb niet een volautomatische variant, maar eentje waarbij ikzelf nog best veel beslissingen moet nemen. Op die manier lukt het mij om met de iStill uitstekende producten te maken. Enkele van mijn dranken hebben zelfs al medailles gewonnen.” 

Voor de volautomatische ketels heeft Van Eijk inmiddels ook uiteenlopende recepten aan de iStill-computer toegevoegd. Op het bedieningspaneel kunnen producenten niet alleen aangeven welk distillaat de iStill moet gaan maken, maar ook welke smaak en aroma’s deze uiteindelijk moet hebben. Hierdoor kan de distilleerderij zich ook vrij gemakkelijk onderscheiden.

Kritiek

Voorstanders van de vertrouwde traditionele koperen distilleerketels zijn sceptisch over de iStill en twijfelen aan de kwaliteit van de dranken die deze nieuwe roestvrijstalen distilleerketel maakt; met name bij graandistillaten. Uiteraard spreekt Van Eijk de kritiek tegen. “Koper is uiteraard wel belangrijk. Het werkt als een katalysator, reageert met zwavel en zuivert zo het distillaat. Maar dat is alles; daar heb je echt geen volledig koperen ketel voor nodig.”

Distillateurs kunnen de geautomatiseerde alleskunner ook gebruiken om in te maischen en fermenteren, maar voor whiskystokers werkt dat mogelijk niet ideaal zonder extra apparatuur. Tijdens de fermentatieperiode is de ketel bijvoorbeeld dagenlang ‘bezet’. Voor de voortgang is het best handig om de vloeistof dan toch maar even over te pompen naar een losse fermentatietank. De iStill heeft bovendien geen draffilter. Naast bierbrouwers gebruiken ook veel distillateurs een filter om een heldere wort te maken, nodig voor een Schotse- of Ierse stijl van whisky. Volgens Van Eijk kan de wash ook prima ongefilterd door de iStill worden gedistilleerd. Dat zou volgens hem zelfs meer smaak geven aan de uiteindelijke whisky.

Steeds groter aandeel

Van Eijk zelf is inmiddels al in overleg met grote toekomstige opdrachtgevers voor de bouw van iStills met een volume van 20.000 liter en zelfs van 50.000 liter. De ondernemer voorspelt dan ook dat er in de komende jaren steeds meer dranken die in iStills zijn gemaakt op de planken van drankspeciaalzaken zullen verschijnen. “Niet alleen omdat grotere distilleerderijen, met iStills gaan werken, maar vooral ook omdat het aandeel van de craft-distilleerderijen in de toekomst waarschijnlijk sterk zal toenemen, zoals nu ook al het geval is met craft-brouwers; in Amerika hebben zij nu al veertig procent van de bierschappen. Ik verwacht dat over tien jaar zeker veertig procent van de craft-distillers met een iStill zal werken.”

Onder de naam ‘Portfolio Distilling’ werkt inmiddels een eerste groep iStill-distilleerderijen samen in een netwerk. Het is in de toekomst mogelijk dat ze elkaars dranken op de iStill maken en ter plekke op de markt brengen. “Op die manier kunnen ook hele kleine distilleerderijen toch een internationale doorbraak maken”, voorspelt Van Eijk. “We kunnen een gin van een kleine Nederlandse distillateur in Amerika laten maken en daar op de markt brengen, en andersom.” Zo brengt The Wrecking Coast Distillery uit Cornwall sinds kort al een Clotted Cream Gin op de Nederlandse markt. Nu gaat het nog om kleine volumes, maar als het aan Van Eijk ligt, is dit het begin van de volgende revolutie die de iStill teweeg brengt.

Dit interview komt uit More than Drinks! 1-2018. Meer van deze artikelen lezen? Sluit dan hier een abonnement af! 

Altijd op de hoogte blijven?